Filiżanka świeżo zaparzonej kawy jest symbolem dobrego samopoczucia i relaksu. Jednak niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, jak wiele pracy kryje się za tym napojem.
Metody zbioru owoców kawy
Dla wielu osób plantacje kawy kojarzą się przede wszystkim z pięknymi krajobrazami. Prawda jest jednak taka, że życie na plantacji to przede wszystkim ciężka i wymagająca praca, która nigdy się nie kończy. Aby mieć realne pojęcie o wartości żywności, trzeba wiedzieć, w jaki sposób jest ona produkowana lub uprawiana. Dlatego też postanowiliśmy opowiedzieć wam o dwóch głównych metodach zbierania zielonej kawy, a dokładniej – owoców kawowca.
Zbiór selektywny: tradycyjna i ekologiczna metoda
Do zbioru owoców kawowych stosuje się dwie metody: zbiór selektywny i zbiór taśmowy. Zbiór selektywny (selective harvesting) polega na ręcznym zbieraniu tylko dojrzałych owoców. Następnie pracownik fizycznie obchodzi każde drzewo kawowe na plantacji i zbiera do kosza tylko te owoce, które dojrzały. Niedojrzałe owoce pozostawia się na krzewie i zbiera później, gdy nadejdzie ich czas.
Może zainteresuje Cię również: 10 interesujących faktów o kawie, które Cię zaskoczą
Oprócz zbierania owoców zbieracz kontroluje również przejrzałe owoce, które są pozostawiane na drzewie kawowym lub zbierane i umieszczane w oddzielnych pojemnikach. Gdy kosz jest pełny, zbieracz opróżnia go do dużego pojemnika, a na koniec dnia cały zbiór jest sortowany z różnych zanieczyszczeń, które przypadkowo dostały się między owoce podczas zbioru. Oczyszczone w ten sposób zbiory są następnie ważone, a pieniądze są rozdzielane między poszczególnych zbieraczy.
Ten rodzaj zbiorów jest zatem powtarzany częściej, zwykle co 8-10 dni, i trwa do momentu, gdy właściciel plantacji stwierdzi, że nie ma już potrzeby jego przeprowadzania. Ponieważ ten rodzaj zbiorów jest czaso- i pracochłonny, jest też droższy i stosuje się go głównie do zbioru najlepszych kaw z gatunku Arabica.
Jakie są zalety selektywnego zbioru?
Jest to pierwotna, tradycyjna forma zbioru, która ma również pewną wartość historyczną i kulturową dla ludzi, poszczególnych regionów, a nawet krajów.
Nadaje się również do zbiorów w najtrudniejszym terenie. Pozwala to na sadzenie drzew kawowych na bardziej stromych wzgórzach i zboczach, które są typowe dla topografii wielu regionów kawowych, co również przekłada się na bardziej efektywne wykorzystanie ziemi i innych zasobów naturalnych.
Jest to zbiór precyzyjny, podczas którego zbierane są wyłącznie dojrzałe owoce. Skutkuje to niskim odsetkiem niedojrzałych owoców w zbiorach, co dla plantatora w praktyce oznacza wyższe ceny i większy zysk.
Oprócz tego, że jest to bardziej ekologiczny sposób zbierania plonów, obecność człowieka na plantacji może również pomóc we wczesnym wykrywaniu wszelkich chorób, pleśni i szkodników, które mogą zagrozić zbiorom.
Zatrudnianie zbieraczy zwiększa poziom zatrudnienia w danym regionie i jest korzystne dla rozwoju społeczności lokalnej.
Główne wady selektywnego zbioru owoców
Ręczne zbieranie plonów jest czasochłonne i wymaga dużej liczby pracowników gotowych pracować w trudnych warunkach.
Pracownicy często otrzymują minimalną płacą. Mimo że właściciele plantacji chcą sprawiedliwie wynagradzać pracowników, w wielu obszarach nie jest to takie proste. Im wyższa cena siły roboczej, tym mniej pracowników może plantator zatrudnić, co z kolei zagraża terminowym zbiorom dojrzałych owoców.
Selektywny zbiór owoców kawy jest zagrożony przez wzrost liczby ludności w miastach – wiele osób wyjeżdża ze wsi do dużych miast w poszukiwaniu lepiej płatnej pracy. Zmniejsza się zatem ilość osób z terenów wiejskich chętnych do pracy na plantacjach.
Taśmowy zbiór kawy: szybka i bardziej ekonomiczna metoda
Zbiór taśmowy (strip harvesting) jest zasadniczo procesem zbioru masowego, w wyniku którego zbierane są wszystkie owoce kawy jednocześnie, niezależnie od stopnia ich dojrzałości. Najczęściej zbierana w ten sposób jest Robusta. Zbiór taśmowy można przeprowadzić na trzy sposoby: ręcznie, mechanicznie lub przy użyciu maszyn ciężkich.
Może zainteresuje Cię również: Krótka historia kawy: jak ziarna kawy zawładnęły światem
W przypadku ręcznego zbioru taśmowego na ziemi pod drzewami kawowca rozkłada się duże płachty materiału, na które zrzuca się plony. W tym przypadku zbieracz chwyta gałąź drzewa kawowego w pobliżu pnia i „czesze” ją rękami w kierunku jej końca i ściąga jagody na płachtę.
Mechaniczny zbiór taśmowy jest podobny do zbioru ręcznego, z tą różnicą, że zbieracz używa tzw. derricadeiras, czyli dużych nożyc wieloostrzowych. Ostrza te wibrują podczas zbioru, zrzucając owoce z drzewa kawowego na materiał rozciągnięty pod drzewem. W obu tych metodach plon jest ważony po zakończeniu zbiorów, a pracownicy są wynagradzani według jego wagi lub objętości.
Zbiór za pomocą kombajnu mechanicznego nie ma nic wspólnego ze zbiorem ręcznym. Tutaj wykorzystywane są maszyny ciężkie, które weszły do użytku na początku lat 70. XX wieku. Zbiór polega na zastosowaniu obrotowych i wibrujących szczotek, które zrzucają owoce do pojemników zbiorczych. Maszyny te można również skalibrować tak, aby ograniczyć zbiór niedojrzałych owoców kawy.
Zazwyczaj regulowane są prędkości obrotowe i wibracyjne, a nawet prędkość samego kombajnu przejeżdżającego między rzędami drzew na plantacji. Dość powszechne są również regulowane szczotki zbierające, na przykład poprzez pozostawienie ich tylko w górnej części maszyny, tak aby zbierane były tylko górne, dojrzalsze plony. Kilka dni później zbiera się resztę plonów z dolnych gałęzi drzew kawowych.
Jakie są zalety zbioru taśmowego?
Ponieważ zbiór odbywa się poprzez wstrząsanie, a zbierane są wszystkie owoce, jest to szybszy sposób zbioru.
Ponieważ jest to szybszy sposób i nie wymaga tak dużej siły roboczej, jest to również tańszy sposób zbioru dla właściciela plantacji.
Dzięki kombajnowi mechanicznemu możliwe jest zebranie ogromnej ilości owoców w nieporównywalnie krótszym czasie.
Taśmowy zbiór kawy ma też swoje wady
Zebrane owoce kawy mają różny stopień dojrzałości. Jeśli nie zostaną rozdzielone, może to prowadzić do nierównomiernego suszenia, obniżenia jakości produktu końcowego, a tym samym zmniejszenia zysku dla plantatora.
Aby uzyskać optymalną jakość zbiorów, plantatorzy muszą również dysponować odpowiednim sprzętem do pracy, która następuje po zbiorze, takim jak sortownik optyczny lub maszyna do oczyszczania ziaren ze skórek. Jest to oczywiście stosunkowo duża inwestycja finansowa, na którą nie każdy plantator może sobie pozwolić.
Co więcej, użycie tak ciężkich maszyn jest możliwe tylko na łatwo dostępnych i płaskich plantacjach, gdzie drzewa kawowe są sadzone w symetrycznych rzędach.
Kawa = złoto w filiżance
W różnych rejonach świata stosuje się także różne metody zbioru owoców. Zastosowanie konkretnej metody zależy od rodzaju plantacji, odmiany kawy i obfitości plonów, topografii terenu, dostępności drzew kawowych, ale także infrastruktury wykorzystywanej po zbiorach, dostępności i kosztów przeznaczonych dla pracowników, pożądanej jakości produktu końcowego i innych czynników.
W przeszłości dominował zbiór selektywny, ale w regionach o niskiej liczbie ludności wiejskiej lub ogólnie wyższych płacach, takich jak Brazylia czy Hawaje, bardziej powszechne stały się niektóre formy zbioru zmechanizowanego, co jest całkiem logiczne.
Jednak w większości krajów zbiory są nadal wykonywane ręcznie, co jest procesem wymagającym dużego nakładu pracy ludzkiej i siły roboczej. Średnio jeden zbieracz może zebrać od 45 do 90 kg owoców kawy dziennie. W ten sposób uzyskuje się jednak tylko około 20% zielonej kawy, czyli około 9-18 kg ziaren jest przeznaczonych do palenia.
Dopiero gdy uświadomimy sobie, że kawa jest po ropie naftowej najczęściej sprzedawanym towarem na świecie, a w jej uprawę zaangażowanych jest ponad 25 milionów rolników, zdamy sobie sprawę z jej prawdziwej wartości. Pamiętajmy o tym za każdym razem, gdy delektujemy się filiżanką ulubionej kawy…