To nie tylko Arabika i Robusta: czy znasz także mniej znane odmiany kawy?

Kupując lub zamawiając kawę z pewnością nie raz spotkałeś się z określeniami arabika i robusta. Te dwa rodzaje kawy to swego rodzaju alfa i omega dla każdego kawosza, który choć trochę zna pojęcia z kawowego świata. Ale czy wiesz, że istnieją jeszcze inne rodzaje kawy?

Na naszym kawowym blogu pisaliśmy już dość szczegółowy artykuł na temat podstawowych różnic pomiędzy dwoma najpopularniejszymi odmianami. Lista odmian kawy nie kończy się jednak przy arabice i robuście. Obecnie jest zarejestrowanych ponad 120 odmian (dzielą się one dalej na setki podgatunków). To prawdziwa alchemia, która wciąż nas fascynuje i wierzymy, że będzie miała na Ciebie taki sam magiczny wpływ.

Czy masz ochotę na doskonałą arabikę? Nie wahaj się i wybierz z oferty EBENICA»

Za wszystkim kryje się nauka

Nazwę drzewa kawowego zawdzięczamy szwedzkiemu przyrodnikowi Carlowi von Linnaeusowi. Jako twórca nomenklatury dwumianowej, czyli nadawania nazw roślinom i zwierzętom według rodzaju i gatunku, stał się także autorem nazwy kawa – Coffea. On i inni botanicy badający odmiany kawy stopniowo dodawali do niej nazwy nowych gatunków.

Można powiedzieć, że ze wszystkich gatunków Coffea najbardziej powszechne są Coffea arabica (arabica) i Coffea canephora (robusta). Obydwa te gatunki hodowane są od wielu lat w celu zwiększenia płodności i uzyskania jak najlepszego smaku czy aromatu. To Coffea Arabica od dawna ceniona jest ze względu na wysoką jakość, doskonały delikatny smak i aromat.

Ale czy wiesz, że właśnie Arabika dzieli się dalej na około 600 podgatunków? Na rynku dostępne są dwa najbardziej znane warianty arabiki, a mianowicie Coffea arabica varieta typica i Coffea arabica varieta bourbon. Te dwa podgatunki kawy oraz ich różnorodne mutacje odpowiadają za około 65% produkcji wszystkich ziaren kawy na świecie. Zobaczmy, jakie są podstawowe różnice między nimi.

Coffea typica

Jest to jedna z najstarszych i najbardziej tradycyjnych odmian kawy. Pochodzi z rejonu Afryki i była także jedną z pierwszych kawowców uprawianych w Ameryce Południowej i Środkowej. Roślina typu Coffea typica osiąga wyższą wysokość i ma większe błyszczące liście, ale jest też bardzo podatna na choroby. Ma okrągłe ziarna o niższej zawartości cukru. Jej smak jest lekko kwiatowy, z nutami owocowymi i kwaskowymi.

Coffea bourbon

Jej korzenie sięgają wyspy Bourbon na Oceanie Indyjskim (dziś znanej jako Reunion). Roślina wygląda na bardziej zwartą, jest odporna na niektóre choroby zagrażające innym odmianom kawy i lepiej wytrzymuje niesprzyjające warunki atmosferyczne. Mniejsze, owalne ziarna odmiany bourbon są słodsze, co zwiększa słodycz i pełnię smaku w filiżance.

Szanowni Państwo, poznajcie ziarno słonia

Kiedy pisaliśmy powyżej, że Coffea typica i Coffea bourbon (w wersji skróconej) to dwie najbardziej znane odmiany arabiki, nie kłamaliśmy. Wspomnieliśmy jednak również, że podgatunków jest ponad 600, co na pewno jest liczbą zawrotną, a wśród nich są jeszcze inne perełki, o których miłośnik kawy powinien wiedzieć.

Jednym z nich jest na przykład rzadka hybryda arabiki o oficjalnej nazwie Coffea maragogipe. W świecie kawoszy jest jednak bardziej znana jako ziarno słonia lub olbrzmie ziarno. Może pochwalić się prawie o jedną trzecią większą wielkością ziaren w porównaniu do innych odmian arabiki. Choć pochodzi ze stanu Bahia w Brazylii, pod koniec XIX wieku ze względu na swoją wyjątkowość została sprowadzona do Europy, gdzie na stałe zadomowiła się jako najpopularniejsza kawa na dworze cesarskim Niemiec.

Napój przygotowany z odmiany ziarna słonia charakteryzuje się zrównoważonym smakiem z nutą owocową, nie posiada przy tym nadmiernej goryczy i kwasowości. To także dzięki temu kawa ta zyskała w przedwojennej Europie tak wielu fanów, których w mniejszych ilościach zachowała do dziś.

Na tym nie koniec różnorodności kaw

Świat kawy to nie tylko arabika i robusta, mimo że ich łączna produkcja stanowi prawie 100% światowej produkcji kawy. Pozostałe gatunki mają mniejsze znaczenie ekonomiczne i nie posiadają takich cech, aby były interesujące dla rynku kawowego.

Coffea liberica

Warto wspomnieć chociażby o Coffea liberica, jedynej odmianie kawy o nieregularnych ziarnach. Są nie tylko asymetryczne, ale często znacznie większe niż większość odmian arabiki i robusty. Liberica nie przeszła wielu lat hodowli, dlatego nie jest gatunkiem bardzo odpornym, a jej mocny, ziemisty smak nie jest dla każdego. Oferuje kwiatowo-owocowy aromat, pełne ciało i delikatną dymową nutę, jest to jednak raczej kawa przeznaczona dla miłośników ciężkich smaków.

Coffea excelsa

Coffea excelsa jest drzewem równie potężnym jak Coffea liberica. Obydwa drzewa kawowe dorastają do 18 metrów wysokości. Excelsa, obecnie uprawiana na terenach Azji Południowo-Wschodniej, pierwotnie pochodzi z Afryki Środkowej. Charakteryzuje się znacznymi nutami kwasowości, a także niesie ze sobą tony typowe dla ciemniejszego palenia, dlatego dla wielu roasterów stanowi wyzwanie, a jej popularność na rynku jest stosunkowo niewielka. Dzięki swojemu wyjątkowemu smakowi nadaje się do tworzenia wyrazistych mieszanek kawowych.

Ponadto kawa excelsa może być zrównoważonym wyborem dla przemysłu kawowego, ponieważ roślina jest odporna na trudne warunki pogodowe i wymaga minimalnego użycia nawozów chemicznych.